İran Coğrafyasından Lirik Bir Usta: Amir Hushang Ebtehaj/ Solma Far*

*Metin İngilizceden çevrilmiştir

Bir önceki neslin şiirlerinden hayatta kalan son kişi (Hooshang Ebtehaj)'ın gölgesi gitti. Ne yazık!

Yaklaşık dört yıl önce Pir Parnian Andish'in kitabını okuduğumda gölge karakterinden daha çok etkilendim. (Bu kitap Milad Azimi, Atefe Tiye ve Saye'nin ön sözüyle doksanlı yıllarda yayımlanan kitabıdır.)

Olağanüstü hafıza, yüksek zeka ve yetenekler Gölge'nin tipik özelliklerinden biriydi ve ilginçtir ki Gölge hiç üniversite okumamış ama gerçek anlamda üniversiteydi! Mantar gibi yeşile dönen, çürüyen  kirlenmiş ve inandırıcılığı olmayan karakterlerin tam tersi ve sahici ilişkileri yansıtan çalışmalarıyla kitabın bir illüzyon olarak okuruna ulaştığı görülebilir. 

Gölge, İran'ın çoğu kültür ve edebiyat devleri gibi devrimden sonra Almanya'da yaşadı.

Ebtehaj, 25 şubat 1928'de iran, Reşt'te dünyaya geldi. Tahran'a taşınmadan önce ilk öğrenimini burada gördü. 19 yaşındayken ilk şiir kitabı İran coğrafyasının ünlü şairi, Mehdi Hamid-i Şirazi'nin önsözü ile yayımlandı. iran'ın 2. dünya savaşı sonrası açık dönemi esnasında Saye (Gölge), çeşitli edebiyat çevrelerine dahil oldu ve Sokhan,, Kavian, Sahaf, Maslahat gibi edebiyat dergilerinde yer aldı. Sol siyasetin içinde yer almayıp  kendi sosyal ve politik anlayışına sadık kalan şair, edebi faaliyetlerine devam ederken Ulusal Çimento Şirketi''nde 22 yıl boyunca çalıştı. daha sonra ulusal İran radyosu tarafından geleneksel müzik programı 'Golhaye Taze' ve 'Golchin Hafte'yi yapmak için davet edildi.

1979 İran devrimi ve ardından gelen baskı döneminiyle birlikte Sâye, yazılarından dolayı bir yıl hapis yattı. Serbest bırakıldıktan sonra, Hâfız'ın çeşitli yayınlarının mısra mısra incelemesi olan "Sâye'den hâfız" (Hafez by Sayeh) üzerinde çalışmaya başladı. 1987 yılında ailesiyle birlikte Almanya, Köln'e taşındı.


Sâye ayrıca klasik tarzdaki gazellerden oluşan kitabını da tamamladı. Burada, yaşamın hem kutsal hem de dünyevi ögelerini övmek için kullandığı geleneksel biçimlerde -özellikle lirik gazelde- sorunsuz bir hüner ortaya koymaktadır. Sâye'nin şiiri, zaman zaman son derece duygusal, ikna edici dürüstlüğü ve belirgin duygusuyla her zaman dikkate değerdir ayrıca. Lirik şiirleri, baladları ve şiirleri Mohammad Reza Shajarian, Alireza Eftekhari, Shahram Nazeri, Hossein Ghavami ve Mohammad Esfahani gibi ünlü iranlı sanatçılar tarafından seslendirildi.

 Kim gider kim gelir bilinmez ama elbette insana dokunur şairin göçleri. Şairin yalnızlık evinde kimse kapıyı çalmaz hatta. Pür melal ovamıza kuş uçmaz olur şairin göçüyle. Geceleri ay tutulmalarından hiçbiri ışıkları söndürmez artık. Gece şafak sokağında kimse kapıyı çalmaz.

"Oturmuş bu dizginlenemeyen tozu bekliyorum ne zamandır.. 

Ne yazık ki böyle bir gecede şafak sökmez. 

Hüzünden başka hiçbir şeyi olmayan zalim bir geçittir bu.

Tanıdık insan yoldan geçeni dövmez. 

Kırık kalbim daha fazla kırılmayacak. 

Kederinin hançeri bundan daha kötü kesemez.

Senin bu kapalı pencerelerindeki cevap gözü nedir?

Git çünkü kimse sağır kulakları çağırmıyor.

 Benim bir gölgem yok ve onu atmak istemiyorum ve bunu hak ediyorum

.Yoksa kimse ağaca balta vurmaz.  "                               ."Gölge"